W życiu codziennym korzystamy z wielu różnych środków transportu. Jeśli tylko chcemy przemieścić się z punktu A do punktu B, mamy do wyboru samochód – własny albo wypożyczony – taksówkę, rower czy motor a także możemy skorzystać z transportu publicznego: autobusów, tramwajów, pociągów czy autokarów dalekobieżnych.
W podróżach – już od pierwszych dni ich życia – często towarzyszą nam dzieci. Warto zastanowić się, jakie mamy obowiązki związane z zabezpieczeniem Małych Pasażerów.
Samochód
Pierwszym i najczęściej używanym środkiem transportu jest samochód. Najprawdopodobniej właśnie nim odbierzemy noworodka ze szpitala i wrócimy do domu. Już od pierwszej podróży nasz Mały Pasażer musi być odpowiednio zabezpieczony.
Zgodnie z przepisami w każdym samochodzie jesteśmy zobowiązani przewozić dziecko w foteliku lub innym urządzeniu przytrzymującym – dotyczy to dziecka mierzącego mniej niż 150 cm wzrostu. Nie ma tutaj granicy wiekowej, w związku z tym obowiązek ten istnieje aż do pełnoletności, jeśli nasz potomek nie osiągnie 150 cm wzrostu.
Polskie przepisy nie określają granicy, do której dziecko powinno być przewożone tyłem – zgodnie z przepisami kodeksu drogowego fotelik powinien być dopasowany do masy i wzrostu przewożonego dziecka. Warto zauważyć, że w wielu krajach Europy należy przewozić dzieci tyłem do kierunku ruchu do wieku 2 lat [np. Chorwacja], do wagi 10 kg [Włochy], a w niektórych nawet do 4. roku życia [Norwegia]. Projekt, aby obowiązek wożenia dzieci tyłem do 4. roku życia wprowadzić w całej Unii Europejskiej, jest już od kilku lat szeroko dyskutowany i prawdopodobnie będzie w najbliższych latach wprowadzony.
Każdy fotelik powinien spełniać wymogi określone w przepisach UE lub w regulaminach Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczących urządzeń przytrzymujących dzieci w pojeździe, a więc musi mieć certyfikat ECE R44-03 lub ECE R44-04. Takie certyfikaty to jedynie minimalne standardy, jakie fotelik musi spełnić, aby zostać dopuszczonym do sprzedaży. Przy wyborze fotelika należy zwrócić uwagę, m.in. na testy konsumenckie np. ADAC, NHTSA, AA, aby wybrać produkt najodpowiedniejszy.
Przepisy nakazują, aby fotelik był zamontowany w sposób zgodny z zaleceniami producenta, dlatego też nie należy ignorować instrukcji montażu i robić tego ,,na oko’’. Takie działanie zapewni skuteczne spełnienie przez fotelik jego zadań i uchroni dziecko przed skutkami kolizji, nie narażając jego zdrowia i życia.
Przepisy pozwalają na odstąpienie od obowiązku przewozu Małego Pasażera w foteliku w następujących przypadkach:
- Gdy dziecko mierzy więcej niż 135 cm i ze względu na jego masę i wzrost nie jest możliwe zapewnienie mu fotelika bezpieczeństwa lub innego urządzenia przytrzymującego – konieczne jest jednak zapięcie pasów.
- W razie przewozu trójki małych dzieci w samochodach, w których nie ma możliwość zainstalowania trzech fotelików z tyłu samochodu. W takim wypadku dziecko w wieku co najmniej 3 lat może siedzieć pomiędzy dwójką dzieci siedzących w fotelikach, ale pod warunkiem, że zostało przypięte pasami bezpieczeństwa.
- Wtedy, gdy lekarz wystawi dziecku zaświadczenie lekarskie o przeciwwskazaniu do stosowania fotelika.
- Gdy dziecko jest przewożone licencjonowaną taksówką, specjalistycznym środkiem transportu sanitarnego, pojazdem Policji, Straży Granicznej lub straży gminnej (miejskiej).
Istnieją przedsiębiorstwa taksówkarskie zapewniające foteliki samochodowe i warto zapytać o taką możliwość przy zamawianiu taksówki. Również w niemal każdym aucie specjalistyczny sklep z fotelikami jest w stanie dobrać trzy modele fotelików, które zmieszczą się łącznie na tylnej kanapie, a także dobrać odpowiedni fotelik nawet dla dużego dziecka.
Pamiętajmy, że wynajmowane samochody z wypożyczalni czy w ramach car-sharingu nie są w żaden sposób zwolnione z obowiązku przewożenia Małych Pasażerów w fotelikach. Również przewożenie dziecka Uberem (jeśli nie jest on licencjonowaną taksówką) bez fotelika jest zabronione.
Zgodnie z przepisami na przednim siedzeniu obok kierowcy można przewozić bez fotelika dziecko, które ma 150 cm wzrostu, zaś jeśli na przednim fotelu przewożone jest dziecko w foteliku montowanym tyłem, to obowiązkowo musi być wyłączona poduszka powietrzna pasażera.
KARY ZA NIEPRZESTRZEGANIE PRZEPISÓW
Jakie konsekwencje czekają nas, gdy nie zastosujemy się do powyższych przepisów?
Po pierwsze Policja może wymierzyć kierowcy mandat w wysokości 150 zł nie tylko za przewożenie dziecka bez fotelika, ale także za przewożenie w foteliku dziecka siedzącego tyłem do kierunku jazdy na przednim siedzeniu pojazdu samochodowego wyposażonego w poduszkę powietrzną dla pasażera, która jest aktywna podczas przewożenia dziecka.
Zabronione jest również przewożenie dziecka mającego mniej niż 150 cm wzrostu na przednim siedzeniu poza fotelikiem bezpieczeństwa lub innym urządzeniem przytrzymującym dla dzieci. Mandat w wysokości 150 zł można otrzymać także za przewożenie dziecka w źle zamontowanym (niezgodnie ze wskazaniami producenta) urządzeniu.
Po drugie – i o wiele ważniejszym niż mandaty – jest jeszcze kwestia zdrowia i życia Małych Pasażerów. Zgodnie ze statystykami w 2019 roku na polskich drogach miało miejsce 455.454 kolizji drogowych, z czego 30.288 zostało zakwalifikowanych jako wypadki, a w 2.386 z nich uczestniczyły dzieci w wieku 0-14 lat. W tych wypadkach zginęło w 2019 roku 68 dzieci w wieku 0-14 lat zaś 2.621 było ciężko rannych. Większości z tych ran i śmierci można by było uniknąć właśnie dzięki dobrze zamontowanemu i odpowiednio dobranemu fotelikowi samochodowemu. Dla porównania: w Norwegii w całym 2015 roku w wypadkach drogowych nie zginęło ani jedno dziecko – to w powiązaniu z faktem, że Norwegowie ogromną wagę przywiązują do fotelików samochodowych i przewożą w nich dzieci tyłem do 4. roku życia a często i dłużej – daje do myślenia.
Reasumując kwestię fotelików – dla bezpieczeństwa Małego pasażera powinniśmy dobrać odpowiedni fotelik dla konkretnego dziecka i do konkretnego modelu samochodu. Musi być on odpowiednio zamontowany, a więc dla pewności warto wybrać się do profesjonalnego sklepu, gdzie specjaliści dobiorą nam najlepszy sprzęt.
We wszystkich przypadkach, nawet jeśli prawo daje nam furtkę, aby przewieźć dziecko bez fotelika, jedynie zapięte pasami, pamiętajmy, że fotelik to nie jakaś „fanaberia ustawodawcy”, a sposób na uratowanie dziecku życia w przypadku wypadku drogowego.
Rower
Mali Pasażerowie z radością wybiorą się w podróż rowerem. Zgodnie z przepisami dziecko w wieku do lat 7 może być przewożone na rowerze dorosłego pod warunkiem, że jest umieszczone na dodatkowym siodełku zapewniającym bezpieczną jazdę. W kwestii tego, jakie siodełko zapewnia bezpieczną jazdę, ustawodawca opiera się na zaleceniach producentów fotelików. Jest sporo różnych opcji, np.: foteliki montowane na kierownicy roweru lub na bagażniku, jak również przyczepki rowerowe do przewozu dzieci. Należy zwrócić uwagę, żeby siedzisko było dostosowane do wieku dziecka.
Dziecko w wieku do 10 lat może jeździć na rowerze pod opieką osoby dorosłej – zgodnie z przepisami traktowane jest jak pieszy, a więc może poruszać się bez ograniczeń po chodnikach, a także w miejscach niedostępnych dla dorosłych rowerzystów.
Pamiętajmy, że poza oznaczonymi strefami zamieszkania dziecko do lat 7 może korzystać z drogi tylko pod opieką osoby, która osiągnęła co najmniej 10 lat.
Dzieci od 10. roku życia mogą zdawać egzamin i otrzymać kartę rowerową. Egzaminy przeprowadzają dyrektorzy szkół (dla uczniów szkół podstawowych) oraz dyrektorzy wojewódzkich ośrodków ruchu drogowego a także przedsiębiorcy prowadzący ośrodki szkolenia kierowców.
Dzieci od 10. roku życia, posiadające kartę rowerową, mogą poruszać się na rowerze po drogach publicznych bez opieki osób dorosłych.
Jednak dla roweru wieloosobowego oraz roweru lub wózka rowerowego przewożącego inną osobę, kartę rowerową mogą uzyskać osoby dopiero od 17. roku życia.
W Polsce nie ma obowiązku używania kasków rowerowych. Należy rozważyć jednak, czy nie byłoby lepiej i bezpieczniej, aby dzieci ich używały.
Motocykle i inne pojazdy
Dziecko może być również pasażerem motocykla, motoroweru albo innego czterokołowego pojazdu. Jeśli ma ono poniżej 7 lat, wówczas dopuszczalna prędkość pojazdu nie może przekraczać 40 km/h. W takim przypadku przewożone dziecko musi używać odpowiedniego kasku bezpieczeństwa, chyba że pojazd jest wyposażony w pasy bezpieczeństwa.
Transport publiczny
W czasie przewożenia środkami transportu publicznego dzieci do lat 4, które nie korzystają z osobnego miejsca do siedzenia, mają one prawo do ulgi w wysokości 100% opłaty za bilet i nie mają obowiązku zapinania pasów bezpieczeństwa.
Również dzieci do lat 3 przewożone pojazdami mającymi więcej niż 8 miejsc siedzących (w praktyce są to autokary czy inne przewozy zbiorowe, niekoniecznie będące transportem publicznym) nie mają obowiązku zapinania pasów bezpieczeństwa. Dzieci starsze muszą mieć zapięte pasy bezpieczeństwa, jeśli tylko pojazdy są w nie wyposażone.
Podróż koleją
Jednym z wygodniejszym środków transportu jest pociąg. Dorosły podróżujący z dzieckiem do lat 6 ma prawo do miejsca siedzącego zarówno dla siebie, jak i dla dziecka. Do 4. roku życia Mały Pasażer ma prawo do przewozu za darmo. Należy pamiętać, że trzeba posiadać ważny darmowy bilet (można go dostać w kasie albo otrzymać w Internecie). Konduktor w czasie kontroli jest uprawniony do żądania okazania dokumentu potwierdzającego wiek dziecka – jeśli nie posiada ono dowodu osobistego ani paszportu, może to być książeczka zdrowia albo akt urodzenia. Dzieci powyżej 4. roku życia mają prawo do 37% zniżki za przejazd. Bardzo ważną zasadą jest posiadanie aktualnej i ważnej legitymacji szkolnej w przypadku dzieci szkolnych.
Mały Pasażer może jechać pociągiem razem ze swoim wózkiem, jeżeli podróżuje w tym wózku lub jest on złożony nad lub pod miejscem siedzącym. Gdy wózek jest przewożony bez Małego Pasażera, wówczas jego przewóz jest traktowany przez kolejarzy jako ponadwymiarowy bagaż – w zależności od rodzaju pociągu czasem jest to bezpłatne, jednak najczęściej opłata za przewóz pustego wózka mieści się w kwocie 3-7 zł, jednak czasem cena biletu za wózek jest równa cenie normalnego biletu.
***
Niezależnie od tego jaki środek transportu wybierzemy, aby podróżować z dziećmi – przede wszystkim powinniśmy mieć na uwadze ich bezpieczeństwo, wziąć pod rozwagę to, że dzieci są dużo mniejsze od nas w przypadku upadku czy wypadku są bardziej bezbronne i delikatne. Dlatego też, aby zapewnić dzieciom bezpieczeństwo przestrzegajmy przepisów!
Źródła:
- Ochrona prawna bezpieczeństwa, dr. Joanna Brylak;
- Prawo o ruchu drogowym [Dz.U. z 2018 poz. 1990]
- Ustawa o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego [Dz.U. z 2018, poz 295]
- https://magazyn.koleo.pl/dziecko-w-pociagu-jak-jezdzic-pociagiem-z-dzieckiem/
- http://statystyka.policja.pl/st/ruch-drogowy/76562,Wypadki-drogowe-raporty-roczne.html
W pierwotnej wersji artykuł ukazał się na stronie Fundacji Matecznik.